دندان پزشکی از جمله حِرَفی است که هم بیمار و هم دندان پزشک و تیم دندان پزشکی در معرض عوامل پاتولوژیک از طریق تماس با خون، ترشحات خونی و یا تنفسی قرار دارند. هدف کنترل عفونت در هم شکستن چرخه ی عفونت می باشد که در تصویر ١ به نمایش در آمده است.
شواهد عینی و تحقیقات نشان داده اند که رعایت اصول استاندارد بر اساس به روز در آوردن سیاست های کنترل عفونت در پیشگیری از بیماری های مسری و شایع بسیار موثر است.
هدف از این مقال بررسی سیاست های روز و رایج جهانی در جهت کنترل عفونت در زمینه های آموزش، حفاظت شخصی، طراحی کلینیک، پاک سازی وسایل و دفع زباله و مواد زاید می باشد.
تصویر١- چرخه ی عفونت و نحوه ی تداخل درآن
آموزش کنترل عفونت برای تیم دندان پزشکی
تمام اعضاء تیم دندان پزشکی باید با روش ها و سیاست های نوین و به روز کنترل عفونت آشنا باشند. این آموزش شامل نحوه ی انتقال بیماری ها، وسایل حفاظت شخصی در مقابله با بیماری ها و نحوه ی برخورد با احتمال صدمات ناشی از عفونت در محل کار می باشد (١).
حفاظت شخصی
١ – تاریخچه ی پزشکی
از هر بیمار باید سابقه ی انواع بیماری ها پرسیده شود و در پرونده او ثبت گردد. در عین حال لازمست که این تاریخچه درمعاینات سالانه به روز شود. (٢)
٢- واکسیناسیون تیم دندان پزشکی
تمام اعضاء تیم دندان پزشکی باید علیه بیماری هایی چون هپاتیت و سل مصون گردند. توصیه می شود که سطح آنتی هپاتیت B یک تا چهار ماه پس از تکمیل واکسیناسیون اندازه گیری گردد و این میزان باید برابر و یا بیشتر از ١٠ ml/ mIu باشد تا بتواند بر علیه هپاتیت B مقابله کند(٣، ١). به علاوه هم چنین پیشنهاد می شود که
دندان پزشک از نظر هپاتیت C و HIV مورد آزمایش قرار گیرد(٣).
٣ – حفاظت شخصی در کلینیک
برای رسیدن به روش های مناسب حفاظت شخصی، نحوه ی انتقال عفونت را باید مد نظر داشت. تماس مستقیم با ترشحات بدن و یا خون، تماس غیر مستقیم با وسایل و یا سطوح، تماس مخاط چشم، بینی و یا دهان با ترشحات و یا تنفس میکروارگانیسم های موجود در هوا، از جمله روش های انتقال عفونت می باشند. شستشوی دست ها یکی از مهمترین عوامل کنترل عفونت محسوب می گردد، زیرا دست یکی از روش های متداول در انتقال پاتوژن است . محلول های الکلی بدون آب که به عنوان sbur dnah lohohAlc شناخته می شوند می توانند عملکرد
موثر و سریع بر علیه میکروارگانیسم های غیر قابل مشاهده بر دست داشته باشند(۴). همیشه باید دستکش غیر استریل، هم اندازه ی دست، با آلژی کم و بدون پودرپوشیده شود. استفاده از وسایل شخصی محافظ مانند روپوش، عینک، دستکش یک بار مصرف و ماسک نیز از انتقال بیماری ها جلوگیری می کنند(۵).
۴ – جراحات ناشی از تماس با اجسام تیز در حین کار
تماس با سوزن تزریق و سایر اجسام نوک تیز می تواند یکی دیگر از راه های انتقال عفونت های ویروسی خونی در دندان پزشکی باشد. هر کلینیک باید سیاست های لازم برای مقابله با اجسام تیز و یا ورود ترشحات در چشم و یا پوست جراحت دیده را به صورت مکتوب و در معرض دید ارائه کند. به دنبال این حوادث، حداقل تاخیر (حداکثر طی یک ساعت) در ارائه ی ملاحظات پروفیلاکسی برای HIV و هپاتیت B صورت گیرد(٦).
محیط کلینیک
فضای کلینیک باید ساده، مرتب و دارای تهویه ی مناسب باشد. سطوح کار و کف زمین غیر قابل نفوذ بوده و به آسانی تمیز و ضد عفونی گردند. نواحی آلوده و تمیز از هم مجزا بوده و وسایل در اتاقی به دور از محل درمان گندزدایی شوند(١). تمام لوله های آب و هوا باید دریچه های یک طرفه داشته باشند تا به جلوگیری از آلودگی لوله ها کمک کنند. به علاوه ساکشن و محل شستشوی دهان در یونیت روزانه باید با محلول های ضد عفونی کننده غیر کف کننده تمیز شوند. هم چنین توصیه می گردد که لوله های آب یونیت در پایان کار روزانه تخلیه و شستشو شوند تا از میزان میکروب های سیستم آبی صندلی دندان پزشکی کاسته گردد. (٧). به علت وجود بیوفیلم در سیستم آبی یونیت، وجود پاتوژن های مهمی چون allenoigeL مشاهده شده است. از این رو روش های مهاری مانند استفاده از دریچه های یک طرفه، وسایلhsulF lanimreT و بطری های آب مستقل که به یونیت متصل می گردند مورد استفاده قرار می گیرند. در ضمن استفاده از محلول های شیمیایی نیز در برداشت و غیر فعال نمودن سیستم آبی یونیت موثر است(٨).
گند زدایی وسایل
گندزدایی شامل تمیز کردن، استریل یا ضدعفونی و نگه داری وسایلی است که دوباره مورد استفاده قرار می گیرند. افرادی که در یک تیم دندان پزشکی مسئول این بخش می باشند باید آموزش دیده و هر سال در دوره های بازآموزی شرکت نمایند(١).
تمیز کردن وسایل در موثر واقع شدن روش های ضد عفونی و استریل، نقش اساسی دارد. این عمل می تواند به کمک روش های دستی، اولتراسونیک و یا ماشین های شستشوی اتوماتیک صورت گیرد(٩). مسلم است که روش های اتوماتیک کارآیی بیشتری داشته و احتمال جراحات و صدمات وارده حین کار را کمتر می نماید.
روش انتخابی استریل نمودن، اتوکلاو به مدت ٥/٣־٣دقیقه در حرارت ١٣٧-١٣٤ درجه سانتی گراد
می باشد . اتوکلاوهایی که سیستم وکیوم دارند برای وسایلی مناسبند که دربسته بندی کیسه ای پیچیده نشوند و متراکم باشند. برای وسایلی که در بسته بندی کیسه ای گذاشته می شوند و یا تو خالی هستند مانند هندپیس، بهترین اتوکلاوها انواع دارای وکیوم می باشند(١۰). اتوکلاوها باید به طور مداوم مورد ارزیابی قرار گیرند تا از تکمیل روند استریل کردن آنان اطمینان حاصل نمود(١).
پس از شیوع جنون گاوی در اوایل دهه ی اخیر، خطر انتقال پریون جدی گرفته می شود. پاکسازی پلاسمایی ممکن است شیوه ی جدیدی جهت استریل نمودن وسایلی که احتمال آلودگی با پریون را دارند باشد. اما هنوز اصرار بر عدم استفاده ی مجدد از فرزها و فایل ها وجود دارد(١٣־١١).
گند زدایی قالب های دندان پزشکی
قالب های گرفته شده از بیماران که به خون و بزاق آلوده شده اند می توانند حاوی ویروس ها و باکتری های پاتوژن باشند و به لابراتوار نیز انتقال یابند. مواد ضد عفونی کننده می توانند در برداشت پاتوژن ها موثر باشند ولی نباید تاثیر سویی بر مواد قالب گیری داشته باشند. اکثر مطالعات نشان داده که شستشو در آب نمی تواند موجب برداشت پاتوژن های چسبنده شود. بهترین روش ضد عفونی برای قالب های گرفته شده، شستشو در آب سرد برای برداشت خون، بزاق و دبری و سپس غوطه ورکردن در محلول تازه ی کلرین(pmp ١۰۰۰) به مدت ١۰ دقیقه می باشد. اسپری کردن با مواد ضدعفونی کننده به علت تنفس آئروسل ها، مناسب نمی باشد(١٤، ١).
دفع زباله های کلینیکی
زباله های کلینیکی، مواد زائدی می باشند که به خون، بزاق و یا سایر مایعات بدن آغشته بوده و ممکن است ایجاد خطر برای فرد و یا افرادی نماید که در تماس با آن قرار می گیرند. زباله های کلینیکی باید در کیسه های زرد رنگ ۲۲۵ گیجی بسته بندی شوند و نباید بیش از دو سوم آن پر گردد. وسایل تیز باید در ظروف مخصوص قرار داده شوند تا از خطر جراحات ممکنه برای افرادی که آنان را جمع آوری می کنند بکاهد(١۵، ١)
افتتاح فروشگاه اينترنتي